Musea ontrafelen de geschiedenis van vuilnis in Europa

Waarom zou een museum belangstelling hebben voor vuilnis? Is dit niet een onderwerp dat per definitie over iets waardeloos gaat, over dingen die we weggooien en niet meer willen zien? Toch is afval een van de centrale thema’s van de tijd waarin wij leven. Daarom is dit onderwerp op zijn plaats in een museum, als unieke plek om te leren, na te denken en te discussiëren, een plek waar voorwerpen en verhalen uit alle tijden naast elkaar te vinden zijn.

In 2021 is het Huis van de Europese geschiedenis samen met andere musea gestart met een project om te onderzoeken hoe in Europa in het verleden werd omgegaan met afval. De nadruk van het project ligt op afval als belangrijke factor voor sociale verandering. In het Huis van de Europese geschiedenis wordt een tijdelijke tentoonstelling over dit onderwerp voorbereid, en daarnaast is er een samenwerkingsverband ontstaan tussen elf musea uit tien Europese landen die zich op lokaal of nationaal niveau bezighouden met natuurhistorische onderwerpen, etnologie, kunst en archeologie. Al deze musea gaan in hun collecties, programma’s en werkmethoden op zoek naar dingen die met vuilnis te maken hebben en interessant kunnen zijn voor hun bezoekers.

Het is de bedoeling om dit pan-Europese samenwerkingsverband te laten uitgroeien tot een gezamenlijk ontwikkeld onlineplatform. Begin 2023 moet zowel het platform als de tijdelijke tentoonstelling in Brussel klaar zijn. Daarnaast bieden de partnermusea een gezamenlijk activiteitenprogramma voor bezoekers van hun website of hun museum aan. Op die manier wordt een publiek in heel Europa bereikt.

Het thema afval wordt door de verschillende partners onder de loep genomen vanuit een perspectief dat landen en disciplines overstijgt. De volgende aspecten en doelstellingen komen aan bod:

COLLECTIES: Verbanden leggen tussen voorwerpen uit verschillende landen en disciplines die ons iets meer vertellen over de eigenschappen en betekenissen van afval.

VERHALEN: Inzoomen op mensen door in heel Europa interviews af te nemen over de relatie met afval in verschillende gemeenschappen.

ECOSYSTEMEN: Kennis uitwisselen en het bewustzijn vergroten over de aanwezigheid van afval in onze omgeving en de effecten die ermee gepaard gaan.

AFVALNETWERKEN: Verbanden leggen tussen kennis en praktijken over afvalbeheer in verschillende talen, regio’s, disciplines en gemeenschappen.

ACTIVISME IN HET MUSEUM: Duurzaamheid centraal stellen in de werkzaamheden van musea door beste praktijken te delen en middelen uit te wisselen.

Partners

Volkskundemuseum Wien (Wenen, Oostenrijk)

“U vindt ons in het hart van de Oostenrijkse hoofdstad, als een ruimdenkend en open huis en platform voor culturele en maatschappelijke vraagstukken van vroeger en vandaag. Wij kijken met veel belangstelling naar nieuwe denkbeelden en praktijken die onze blik veranderen op bepaalde aspecten in verband met milieu, maatschappij en genderrechtvaardigheid. We kijken enorm uit naar deze uitdaging om onze benadering toe te passen op het thema afval en vuilnis, en hierover op Europees niveau te discussiëren!”

Nationaal Museum van Estland (Tartu, Estland)

“Met onze permanente tentoonstelling “Encounters” (Ontmoetingen) en met tijdelijke projecten onderzoeken we ook de tegenwoordige mens en zijn omgeving. Hier, op onze locatie in Raadi, een voormalig vliegveld en nu het splinternieuwe Nationaal Museum van Estland, hebben we een selectie van verhalen uit de Baltische landen verzameld en gaan we ook dieper in op grote processen en de geschiedenis van het milieu.”

Fondazione Museo Ettore Guatelli (Ozzano Taro, Italië)

“Het Museum Ettore Guatelli heeft in de loop van zijn bestaan vaak aandacht besteed aan ecologie, afval en huisvuil. Zo is in het voorjaar van 2022 in het museum een tentoonstelling te zien met de titel “Afval: mensen, dingen, plaatsen”, die voortbouwt op het werk van Ettore door thema’s uit te werken die hem boeiden, maar dan vanuit een hedendaags standpunt.”

Museum Europäischer Kulturen – Staatliche Museen zu Berlin (Berlijn, Duitsland)

“In 2019 hebben we in het MEK een visie voor onze collectie geformuleerd waarin we onder meer een aantal aandachtsgebieden hebben vastgesteld die we als basis zullen gebruiken om de komende jaren activiteiten in verband met onze collectie en tentoonstelling te ontwikkelen aan de hand van bepaalde thema’s. Duurzaamheid behoort tot deze aandachtsgebieden, omdat we willen inspelen op dit thema dat een belangrijke plaats inneemt in de huidige samenleving en dat betrekking heeft op onze alledaagse gewoontes om dingen te bewaren en weg te gooien, te herstellen, te recycleren en opnieuw te gebruiken.”

Museum van recente geschiedenis (Celje, Slovenië)

“In ons maatschappelijk geëngageerde en toekomstgerichte museum onderzoeken wij thema’s die verband houden met de gevolgen van onze manier van leven. Daarbij pleiten wij voor een positieve verandering, die wij mee tot stand willen helpen brengen.”

Museum van het Waalse Leven – Provincie Luik (België)

“Onze volgende tentoonstelling opent in 2022 en is gewijd aan afval, voornamelijk in Wallonië, maar ook in België en Europa. Daarom zijn wij enorm enthousiast over onze deelname aan dit Europese project waarmee we ervaringen kunnen uitwisselen met andere musea, in de eerste plaats met het Huis van de Europese geschiedenis.”

Nationaal museum van de Roemeense boer (Boekarest, Roemenië)

“Het Nationaal museum van de Roemeense boer doet aan etnologisch onderzoek en organiseert tentoonstellingen over recente belangrijke sociaal-culturele thema’s. In een aantal gevallen ligt de nadruk van ons onderzoek op zaken die nauw verbonden zijn met het thema afval.”

Naturhistorisches Museum Wien (Wenen, Oostenrijk)

“Het Naturhistorisches Museum heeft tot doel een belangrijke bijdrage te leveren aan duurzame ontwikkeling in Oostenrijk, Europa en de wereld. Dit willen wij bereiken door te streven naar excellentie in ons disciplinair, interdisciplinair en participatief onderzoek, door onze collecties met behulp van digitale technologie open te stellen voor een breder publiek, door een innovatieve, inclusieve en inspirerende benadering te hanteren voor het onderwijzen van natuurwetenschappen, en door uiterlijk in 2030 een volledig koolstofvrij museum te worden.”

Nationaal Etnografisch Museum (Warschau, Polen)

“Wij hebben besloten mee te werken aan het initiatief van het Huis van de Europese geschiedenis omdat wij punten van overeenkomst vonden in onze projecten en tentoonstellingen en deze samenwerking over de geschiedenis van afval. Dit project vormt een uitgelezen kans voor het Groene Team van ons museum – een initiatief dat gericht is op duurzaamheid – om na te denken over afval, en geeft alle medewerkers van het museum de kans om op een andere manier naar onze gevarieerde collectie te kijken. Het is een waar genoegen om onze ervaring en kennis te delen met musea uit heel Europa.”