Als muren spreken!

In de Inleiding wordt de rol van posters in het Europese publieke leven beschreven en wordt de toeschouwer uitgenodigd na te denken over verschillende benaderingen van het werelddeel Europa te benaderen, zowel als geografisch gebied en als concept.

In het deel Tumult en eenheid schetsen we de rol van de poster als instrument en getuige van de ideologische ontmoetingen en confrontaties die sinds de Eerste Wereldoorlog de Europese geschiedenis hebben bepaald. De titel is een verwijzing naar de vijandigheden en spanningen die ten grondslag liggen aan de ideologische strijd en gewapende conflicten in Europa in de 20e eeuw. Tegelijkertijd geeft de titel ook blijk van de wil om samen te werken en door middel van gezamenlijke en vreedzame inspanningen naar de toekomst toe te werken.

In het volgende deel, Barrières en verbindingen, wordt het tweeledige karakter van grenzen onder de loep genomen. Grenzen kunnen immers zowel fysieke als conceptuele, kunstmatige als natuurlijke barrières zijn. Europa staat centraal in de actuele debatten over migratie en mensenrechten enerzijds, en nationale soevereiniteit en protectionisme anderzijds. Daarbij wordt Europa gezien als veilige haven van mensenrechten, maar ook als hardvochtig fort. Culturele evenementen, sport, festivals en beurzen vormen een afspiegeling van het streven naar een ideale samenleving en helpen zo te bepalen wat het op sociaal, cultureel, economisch en persoonlijk vlak betekent om Europeaan te zijn.

Het onderdeel Activisme en protest is gewijd aan de verzetsposter als ideaal instrument om politieke eisen uit te drukken en als kostbare getuige van de strijd voor de mensenrechten. In het naoorlogse Europa ontstond een complex samenspel van steeds meer uiteenlopende politieke eisen, belangenconflicten en opvattingen van rechtvaardigheid, als uiting van het pluralisme en de polarisatie die kenmerkend zijn voor de moderne samenleving.

Het laatste deel van de tentoonstelling draagt de titel Na de poster? en hier wordt stilgestaan bij de rol van posters nu en in de toekomst. Ondanks de digitale vooruitgang van de 21e eeuw worden posters nog altijd gebruikt om ons gedrag en onze loyaliteit te beïnvloeden. In dit deel zijn ook kunstwerken opgenomen, omdat kunst ons vaak aanzet tot nadenken over ons bestaan en onze omgeving.

Europa Regina

Johannes Putsch (1516–1542)

Tirol, Heilige Roomse Rijk, 1534

Museum Retz, Oostenrijk

Europa!

Carmen Moreno (geb. 1964)

Poster voor de verkiezingen voor het Europees Parlement

Spanje/Nederland, 1999

Istanbul bye bye!

Uwe Loesch (geb. 1943)

Duitsland, 2006

Britons [Lord Kitchener] wants You. Join Your Country’s Army!

Alfred Leete (1882–1933)

Verenigd Koninkrijk, 1914

Replica

Imperial War Museum, Londen, Verenigd Koninkrijk

Dan Mladosti

(Youth Day)

Novi kolektivizem (NK)

Socialistische Republiek Slovenië, Joegoslavië, 1987

Einheit Europas so oder so

(European unity one way or the other)

Pro-Europese, anticommunistische poster

Ondertekend met de initialen M G

West-Duitsland, ca. 1950

Europe – All Our Colours to the Mast

Reyn Dirksen (1924–1999)

Bekroond met de eerste prijs bij een posterwedstrijd

Nederland, 1950

Rakennetaan Eurooppaa ydhessä

(Building Europe Together)

Ontwerper: FreeForm

Poster ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het Verdrag van Rome

België, 1997

Frontières = Répression

(Borders = Repression)

Atelier populaire

Parijs, Frankrijk, mei 1968

Trans Europ Express verbindet 70 Städte Europas

(Trans Europ Express connects 70 cities in Europe)

Jan Rodrigo (1921–2013)

Nederland, 1957

Le- és felszállásnál legyünk körültekintőek

(Be careful when getting on and off the train)

Hongarije, 1964

Europe. Fly Irish Air lines

Piet Sluis (1929–2008)

Ierland, ca. 1955

Olympic Games, Berlin 1936

Franz Theodor Würbel (1858 –1943)

Duitsland, 1936

Madonna and Christ with rainbow halos

Elżbieta Podleśna (geb. 1968)

Polen, 2019

Je suis Charlie

(I am Charlie)

Joachim Roncin (geb. 1976)

Frankrijk, 2015

Voice of democracy in danger!

Doğan Arslan

Turkije/Slowakije, 2018

Cardiogram [Seismograph]

Czeslaw Bielecki (b. 1948)

Polen, 1980

Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk, Polen

Frieden ist möglich!

(Peace is possible!)

Wolfgang Janisch

Oost-Duitsland, 1988

Stiftung Haus der Geschichte, Zeitgeschichtliches Forum Leipzig, Duitsland

Interview met Rab Harling over de fotoreeks “Abandon Your Dreams”. Gefilmd door Shosho voor de tijdelijke tentoonstelling van het Huis van de Europese geschiedenis “Als muren spreken! Posters – reclame, propaganda en protest”.

Commercial Road

Rab Harling (geb. 1972)

Groot-Brittannië, 2009-2010/2022

Abandon Your Dreams

Rab Harling (geb. 1972)

Groot-Brittannië, 2009-2010/2022

Abandon Your Dreams

Rab Harling (geb. 1972)

Groot-Brittannië, 2009-2010/2022

Rue du fort Bourbon, Luxembourg, 1998

(Fort Bourbon Street, Luxembourg, 1998)

Jacques Villeglé (geb. 1926)

Musées de la Ville de Luxembourg

Posters zijn dragers van informatie, maar ze kunnen ook educatief of zelfs manipulatief zijn. Ze geven blijk van de maatschappelijke strijd om ideeën, macht of rijkdom en geven de burgers een hoorbare stem in verschillende sociale, culturele of politieke kwesties. Anders uitgedrukt, kunnen posters instrumenten en getuigen zijn van ideologische confrontaties in de Europese geschiedenis omdat ze een zeefdruk van de toenmalige situatie zijn en (ze) een kostbaar archief aan Europese verhalen vormen. Dit onderwerp is dus zowel voor burgers als voor jongere studenten een geschikt leerinstrument om mediageletterdheid te bevorderen en de historische evolutie van de “publieke ruimte” in Europa te verkennen.

Het leerprogramma van “Als muren spreken” is erop gericht boeiende publiekservaring en sterke leercomponenten aan te bieden om de bezoekers te helpen deze posters in een bredere context te plaatsen. Wat was de historische context van deze poster, van idee tot impact? Wie heeft de poster gemaakt? Wie was het doelpubliek? In het leerprogramma komen verschillende leerstijlen en perspectieven aan bod. De specifieke interactieve onderdelen van deze tentoonstelling zijn:

“Laten we samen een poster ontwerpen” is een interactieve halte waar bezoekers hun eigen poster kunnen maken met knipsels uit de tentoonstelling. Bedenk een originele slogan en volg de ontwerpregels die je geleerd hebt tijdens je bezoek en wie weet tonen we jouw poster wel op één van de schermen in de tentoonstelling.

“Verbanden zoeken!” – De bezoekers worden uitgedaagd om de posters die ze net ontdekt hebben in de juiste context te plaatsen. Ze moeten de poster linken aan de juiste historische afbeelding waarop de context, de maker of het doelpubliek van de poster te zien is. Zo stappen ze op een speelse manier in de schoenen van een geschiedkundige.

In “Muren spreken..., maar wat heb jij te vertellen?” worden lagere scholen langs de mijlpalen van de Europese geschiedenis geleid. We stellen onszelf de vraag of de afbeelding op een poster wel te vertrouwen is. Zo reiken we leerlingen de handvatten aan om afbeeldingen uit het verleden te analyseren. Leerlingen van de middelbare school bieden we de mogelijkheid om via posters over de Europese geschiedenis te leren. Thema’s als mensenrechten, migratie, Europese verkiezingen en conflicten, maar ook culturele en sportevenementen komen aan bod.