Domhan aon uaire

Déantar iniúchadh i dtaispeántas ‘Domhan aon uaire’ ar cheist na dramhaíola san Eoraip ó thaobh na staire de, trí cheithre chuid: Ar luaigh tú bruscar?, Ó athúsáid go dramhaíl (1800-1945), Eoraip aon uaire (1945-lá atá inniu ann), Maireachtáil le bruscar (nó gan é).

Déanann ardán ‘Domhan aon uaire’ ar líne ábhar na dramhaíola a phlé ó dhearcadh trasnáisiúnta agus trasdisciplíneach. Is féidir leis an lucht féachana réimse leathan d’inneachar closamhairc agus scríofa a chuardach, a aimsiú agus a roinnt, ar inneachar é a ndéanann deich músaem Eorpacha a chomhchoimeád.

Tagann inneachar agus gníomhaíochtaí an tionscadail ‘Domhan aon uaire’ as rannchuidiú comhpháirteach ó phobail éagsúla, lena n-áirítear pobail a bhfuil baint dhíreach acu le bailiú, athúsáid agus laghdú dramhaíola sa Bhruiséil.

Mar chuid den tairiscint foghlama a bhaineann leis an tionscadal ‘Domhan aon uaire’, cuimsítear cur chuige dírithe ar chuairteoirí, chomh maith le ceardlanna scoile, gníomhaíochtaí idirghníomhacha, agus clár imeachtaí tarraingteacha.

Tugann an foilseachán seo deis cainte dóibh siúd atá taobh thiar den tionscadal: ó choimeádaithe agus oideoirí músaeim go dearthóirí an taispeántais, chomh maith le fíor-shaineolaithe áitiúla ar bhruscar. Leagann acadóirí amach conas a bhreathnaíonn siad ar dhramhaíl trí lionsaí na staire, na seandálaíochta, nó na socheolaíochta, na hantraipeolaíochta agus na healaíne.

Tá dramhaíl de chineál athraitheach agus aisteach. Cén fáth go gcaithimid rudaí amach? Feidhmíonn bruscar mar fhianaise stairiúil luachmhar, toisc go bhfuil sé ina scáthán ar an tsochaí agus orainn féin.

D’aimsigh seandálaithe buidéal i gcampaí a bhí gar do Valle de los Caídos [Gleann na ndaoine a maraíodh sa chogadh] sa Spáinn. Ar an gcéad amharc, ceapadh gur gnáthbhuidéal a bhí ann. Bhí ‘Glefina’ sa bhuidéal, síoróip a úsáideadh chun an míchothú a chomhrac. Creidtear gur buidéal é a bhí fágtha ag na hoibrithe tógála a bhí ag obair ar an leacht cuimhneacháin don deachtóir Francisco Franco. Tugtar cruthúnas leis an mbuidéal seo ar na cúinsí crua a raibh na hoibrithe agus ar a dteaghlaigh a fhulaingt. Is annamh a insíodh a scéal roimhe seo.

Sa 19ú haois, ba bhealach coitianta é sórtáil trí bhruscar chun ábhair luachmhara a aimsiú chun slí bheatha a dhéanamh. D’oibrigh leanaí mar ‘bhailitheoirí giobail’, fiú. Bhailigh siad teicstílí agus ábhair eile chun iad a dhíol. Bhí an obair seo contúirteach, toisc go mbíodh na bailitheoirí giobail ag láimhsiú rudaí salacha, a raibh rioscaí tromchúiseacha sláinte ag baint leo. 

Tháinig athrú ollmhór ar chultúr na tionsclaíochta sa 19ú haois. Mar sin féin, ba ghnáthchleachtas é gach rud a athúsáid agus a athphróiseáil. Acmhainn luachmhar a bhí sa tuar fiú. Ceapadh an ‘leithreas tirim’ seo mar mhalairt ar an gclóiséad uisce, a raibh ag éirí níos coitianta. Úsáideadh cré nó luaithreach chun an tuar a chlúdach sa bhuicéad tar éis é a úsáid. Bhí sé mar aidhm leis uisce a shábháil, truailliú aibhneacha a sheachaint agus tuar daonna a chaomhnú lena n-úsáid mar leasachán talmhaíochta.

Ag deireadh na haoise, mar thoradh ar phróisis nua táirgthe, ar mhéid níos mó dramhaíola, agus ar an ngluaiseacht sláinteachais, measadh go raibh an bruscar salach agus gur chóir fáil réidh leis.

Is féidir le bruscar a bheith contúirteach

Ag tús an chéid, tháinig athrú ar dhearcthaí i leith dramhaíola. Measadh ansin go raibh bruscar salach agus díobhálach, seachas rud a d’fhéadfadh a bheith ina acmhainn úsáideach. Tháinig bainistiú dramhaíola cathrach chun cinn mar shaincheist phráinneach sa 20ú haois.

Athrú cuspóra in am an ghátair

Tháinig nósanna a bhí ann níos luaithe maidir le hábhair a athúsáid agus a athphróiseáil ar ais, áfach, in aimsir an ghanntanais, amhail cogaí. Tháinig saothair neamhghnácha as sin uaireanta. D’fhág saighdiúir Gearmánach an clogad seo ina dhiaidh le linn an Dara Cogadh Domhanda. San Iodáil, d’aimsigh daoine áitiúla é agus tháthaigh siad hanla air ionas go bhféadfaí é a úsáid mar théitheoir leapa. Só beag in am an ghátair.

Mar thoradh ar olltáirgeadh, bhí earraí níos saoire, bhí fáil níos éasca orthu agus, dá bhrí sin, bhí siad indiúscartha. Bhí an dramhaíl ina fadhb dhomhanda ansin.

Ar smaoinigh tú riamh cén fáth nach maireann rudaí chomh fada agus a mhair siad san am atá thart? D’fhéadfadh roinnt earraí briseadh níos luaithe ná mar a bhíothas ag súil leis toisc go raibh sé beartaithe ag an monaróir go mbrisfeadh siad. Tá an cheist seo, cé acu atá nó nach bhfuil coincheap na dífheidhmeachta pleanáilte fíor i ndáiríre, i mbéal an phobail le tamall maith.

Tá plaisteach ar cheann de na fadhbanna comhshaoil is measa atá os ár gcomhair inniu. Léiríonn an saothar seo réimse rudaí plaistigh ina stad a bailíodh amach ó chósta tearmainn dúlra in Yorkshire. Tá bréagáin, dramhaíl leighis agus soip san áireamh ann. Léiríonn an bruscar mara seo torthaí nósanna an tsaoil aon uaire.

Ní mór don bhruscar atá á táirgeadh san Eoraip dul áit éigin agus is é an Domhan Theas an áit sin de ghnáth. Déanann an t-ealaíontóir Takadiwa mearchláir ríomhaire agus barra buidéal PET a caitheadh amach a chur le chéile chun bratach na Siombáibe a dhéanamh. Leis an saothar seo, cáintear cleachtais diúscartha na ngeilleagar caipitlíoch.

Conas is féidir linn, mar dhaoine aonair agus mar shochaí, aghaidh a thabhairt ar an gcarnadh dramhaíola nach bhfuil deireadh leis?

San am atá caite, seachadadh go leor earraí ar aghaidh ó ghlúin go glúin. Bhí sé riachtanach earraí a dheisiú. Bhíodh rudaí in úsáid go dtí nach bhféadfaí iad a úsáid a thuilleadh, go dtí nach bhféadfaí aon phoill a shocrú, aon scoilteanna a shéalú, ná nach bhféadfaí a bheith ag útamáil le meaisíní níos mó.

Ní chiallaíonn bainistiú dramhaíola fáil réidh le dramhaíl amháin. Chun stop a chur leis an gcarnadh leanúnach bruscar, d’fhéadfaimis na rudaí atá againn a athúsáid. Más féidir druma ó sheanmheaisín níocháin a úsáid mar ghríoscán, is féidir saol nua a thabhairt do rud ar bith - ní mór duit ach a bheith cruthaitheach.

Léiríonn an dramháil ár lorg ar an bplainéad

Fiú nuair a fhaightear réidh leis, tá tionchar ar an mbruscar ar ár dtimpeallacht. Uaireanta ar bhealach beag, uaireanta ar bhealach mór. Léiríonn an suíomh diúscartha seo le haghaidh dramhaíola radaighníomhaí sa Spáinn cé mhéad airde a chaithfidh an tsochaí a thabhairt ar dhramhaíl, más mian leis í a chóireáil i gceart.

Bhí 52 duine aonair agus sé eagraíocht sa Bhruiséil páirteach sa taighde seo ar an mbruscar linn.

Cuir aithne ar roinnt de na mná agus na fir a dhéanann ár gcathair a choinneáil glan. Is gairmithe glaineachta poiblí iad agus rinne siad a gcuid eolais agus cuimhní faoi dhramhaíl a roinnt linn.

Foghlaim ó na mná agus na fir a dheisíonn nó a aimsíonn úsáid nua le haghaidh rudaí a bheadh caite amach gan iad. Is oibrithe deonacha nó gairmithe iad a chabhraíonn linn, trína dtaithí a roinnt, chun breathnú ar rudaí agus ar ábhair ó dhearcadh eile — nó fiú saol eile a thabhairt dóibh.

Bí spreagtha ag na mná agus na fir a chuireann teorainn leis an méid dramhaíola a tháirgeann siad, uaireanta go pointe nach bhfuil aon dramhaíl fágtha acu. Is gnáthdhaoine iad a chinneann a gcion pearsanta aonair a dhéanamh chun táirgeadh dramhaíola domhanda a laghdú.

Faigh amach cé hiad, léigh cuid dá scéalta nó faigh amach níos mó faoi na rudaí a chuir siad ar ár súile: 

- sa taispeántas sealadach ina dtaispeántar réada, in éineacht le sleachta athfhriotail, teistiméireachtaí fuaime agus físe.

- in alt atá maisithe le mósáic dá bportráidí.

- sna ‘beathaisnéisí’ de réada a foilsíodh ar www.throwaway-project.eu agus san fhoilseachán.

Agus buail le cuid díobh - tar chuig na himeachtaí a eagraítear in Áras Stair na hEorpa!

Insítear scéal le os cionn 60 réad digitithe trí ghrianghraif agus téacsanna, lena dtugtar spreagadh don léitheoir machnamh a dhéanamh ar gach rud atá timpeall orthu. An bhfuil na réada ndiúscartha agus gan luach, nó an féidir saol eile a thabhairt dóibh agus iad a athúsáid? An bruscar é nó acmhainn? Níl an chruthaitheacht, an saol laethúil agus an comhshaol ach cuid de na topaicí is féidir le húsáideoirí a roghnú chun nascleanúint a dhéanamh ar an ardán.         

Foghlaim faoi réaltachtaí áitiúla agus pobail a bhaineann le dramhaíl, trí fhíseáin ghearra a scannánaítear i dtimpeallacht nó in áitribh na músaem. Tríd an inneachar tarraingteach seo ó gach cearn den Eoraip, roinntear eolas luachmhar agus ardaítear feasacht faoin tionchar a bhíonn ag dramhaíl ar ár dtimpeallacht agus ag an am céanna cuirtear léargas leathan ar fáil ar thábhacht ár mbruscair.

Tosaíonn an cluiche seo le sainmhínithe ar cad is bruscar - sainmhínithe ó fhíordhaoine atá ina saineolaithe ar bhainistiú agus laghdú dramhaíola - agus tugtar dúshlán don imreoir machnamh a dhéanamh ar a thuairimí agus a chleachtais féin.

Óstálann an t-ardán ar líne blagphoist, tuairisciú grianghraf, imeachtaí beoshruthaithe agus podchraoltaí ar ghníomhaíochtaí éagsúla a bhaineann le ceist na dramhaíola, a bheidh ar siúl le linn shaolré an tionscadail.  Is é seo an deis chun dul i dteagmháil le hEorpaigh eile agus an tuiscint ar dhramhaíl a leathnú.

Trí pháirt a thabhairt do mhúsaeim ó áiteanna éagsúla san Eoraip, agus do shaineolaithe a bhfuil próifílí éagsúla acu, i gcomhchruthú inneachair, tugadh deis iniúchadh a dhéanamh ar thopaic na dramhaíola ó thaobh disciplíní éagsúla de. Faigh amach cé hiad agus cá bhfuil siad

Spreagtar rannpháirtíocht fhóinteach an lucht féachana trína n-idirghníomhú sa taispeántas agus tríd an ardán ar líne. Trí chlár éagsúil a chruthú, cabhraítear le hidirghníomhaíochtaí oibiachtúla a chruthú leis an lucht féachana agus, ag an am céanna, inrochtaineacht an ábhair a éascú, agus tarraingt ar an ngá atá ag daoine ceisteanna faoin domhan ina bhfuil cónaí orthu a réiteach.

San áireamh sa chlár tá turais threoraithe, ceardlanna le haghaidh scoileanna, agus imeachtaí ceiliúrtha agus acadúla faoi ábhar na dramhaíola. Is spás é do lucht féachana sa Bhruiséil agus ar fud na hEorpa úsáid a bhaint as an leagan amach is fearr leo de stíleanna foghlama agus, ag an am céanna, tugann sé deis do dhaoine ceist a chur ar an tsochaí agus tionchar a imirt uirthi ar deireadh trí smaointeoireacht chriticiúil agus trí ghníomhaíocht eolasach.

Faightear léargas ó dhramhaíl. Tá dramhaíl i bhfolach. Tá dramhaíl i ngach áit! Cé hiad na hEorpaigh ón lá atá inniu ann agus san am atá thart a d’ardaigh a nguthanna chun a iarraidh ar a lucht comhaimsire a nósanna a bhaineann le táirgeadh dramhaíola a athrú? Cad iad na nithe a thug ar dhaoine tuairim an phobail a mhúscailt maidir le bruscar? Ón réabhlóid thionsclaíoch go dtí an lá atá inniu ann, spreagfaidh an cheardlann seo mic léinn chun na hathruithe móra ar an gcaoi ar dhéileáil muintir na hEorpa le bruscar sa stair a fhiosrú agus a phlé.

Cad a shábhálfaidh muid ón ngéarchéim dramhaíola? Réitigh eolaíocha cheannródaíocha, reachtaíocht forfheidhmithe, gluaiseachtaí friththomhaltais an phobail, nó gníomhaíochas aonair víreasach? Nó iad seo ar fad? Tá do thuairim uainn. Ag deireadh an taispeántais, iarrfar ar chuairteoirí a dtuairimí a thabhairt ar na 4Rs: Laghdú, Deisiú, Athúsáid agus Athchúrsáil.