Τα μουσεία εξερευνούν την ιστορία των απορριμμάτων στην Ευρώπη
Γιατί να ασχοληθούν τα μουσεία με τα απορρίμματα; Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ένα θέμα εξ ορισμού περιθωριακό καθώς αφορά ό,τι απορρίπτουμε και δεν θέλουμε πλέον να ασχοληθούμε με αυτό, εντούτοις τα απορρίμματα αποτελούν πλέον μείζον ζήτημα της εποχής μας. Ως χώροι μάθησης, προβληματισμού και συζήτησης, που συνδέουν αντικείμενα και ιστορίες στο πέρασμα του χρόνου, τα μουσεία βρίσκονται στη μοναδική θέση να μπορούν να ασχοληθούν με το εν λόγω ζήτημα.
Από το 2021, το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας ηγείται μιας σύμπραξης μουσείων που μέσω εκθέσεων και άλλων δραστηριοτήτων εξετάζουν το ζήτημα των απορριμμάτων στην Ευρώπη από ιστορική άποψη και επισημαίνουν ότι τα απορρίμματα αποτελούν σημαντικό δείκτη της αλλαγής της κοινωνίας. Παράλληλα με την προετοιμασία μιας προσωρινής έκθεσης στις εγκαταστάσεις του για το θέμα αυτό, το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας συμπράττει με έντεκα μουσεία από δέκα ευρωπαϊκές χώρες που δραστηριοποιούνται σε τοπικό και εθνικό επίπεδο στους τομείς της φυσικής ιστορίας, της εθνολογίας, της τέχνης και της αρχαιολογίας. Μαζί, διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο οι συλλογές, τα προγράμματα και οι πρακτικές τους μπορούν να τους βοηθήσουν να μιλήσουν για τα απορρίμματα με έναν τρόπο που θα ενδιαφέρει το κοινό τους.
Αυτή η πανευρωπαϊκή σύμπραξη θα οδηγήσει στην από κοινού δημιουργία μιας διαδικτυακής πλατφόρμας που θα τεθεί σε λειτουργία στις αρχές του 2023 παράλληλα με την προσωρινή έκθεση του Σπιτιού της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες. Παράλληλα, τα συνεργαζόμενα μουσεία θα υλοποιήσουν ένα κοινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων για το διαδικτυακό και το τοπικό κοινό σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Τα συνεργαζόμενα μουσεία εξετάζουν το θέμα των απορριμμάτων από διακρατική και διεπιστημονική άποψη στο πλαίσιο των ακόλουθων θεματικών τομέων και στόχων:
ΣΥΛΛΟΓΕΣ: Δημιουργία συνδέσεων αντικειμένων μεταξύ χωρών και επιστημονικών κλάδων σχετικά με τα χαρακτηριστικά και τις έννοιες των απορριμμάτων.
ΙΣΤΟΡΙΕΣ: Εστίαση σε άτομα μέσω συνεντεύξεων με κοινότητες σε ολόκληρη την Ευρώπη για να γίνει κατανοητή η σχέση των πολιτών με τα απορρίμματα.
ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Ανταλλαγή γνώσεων και ενημέρωση σχετικά με την παρουσία και τον αντίκτυπο των απορριμμάτων στον περιβάλλοντα χώρο μας.
ΔΙΚΤΥΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ: Σύνδεση γνώσεων και πρακτικών σχετικά με τη διαχείριση απορριμμάτων μεταξύ διαφόρων γλωσσών, περιφερειών, επιστημονικών κλάδων και κοινοτήτων.
ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ: Τοποθέτηση της βιωσιμότητας στο επίκεντρο των μουσειακών δραστηριοτήτων, μέσω της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και πόρων.
Συνεργαζόμενα μουσεία
Λαογραφικό Μουσείο της Αυστρίας (Βιέννη, Αυστρία)
«Στο κέντρο της πρωτεύουσας της Αυστρίας είμαστε ένα ανοικτό (από πολλές απόψεις) οίκημα και μια πλατφόρμα για πολιτιστικά και κοινωνικά ζητήματα του παρελθόντος αλλά και σύγχρονα. Μας ενδιαφέρουν οι συζητήσεις και οι πρακτικές που επανεξετάζουν πτυχές της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και έμφυλης δικαιοσύνης. Η εφαρμογή και η συζήτηση αυτών των προσεγγίσεων για τα θέματα των αποβλήτων και των απορριμμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί μια πολύ ευπρόσδεκτη πρόκληση!»
Εθνικό Μουσείο της Εσθονίας (Τάρτου, Εσθονία)
«Στη μόνιμη έκθεσή μας, «Encounters», αλλά και σε προσωρινές μας εκθέσεις, επικεντρωνόμαστε επίσης στον σημερινό άνθρωπο και το περιβάλλον. Συγκεντρώνοντας ιστορίες από τις χώρες της Βαλτικής και μεταφέροντάς τες εδώ στο Raadi, μια περιοχή που στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε ως αεροδρόμιο και στην οποία τώρα έχει χτιστεί το εσθονικό Εθνικό Μουσείο στο Τάρτου, μιλάμε επίσης για τις μεγάλες διαδικασίες και την περιβαλλοντική ιστορία.»
Μουσείο Ettore Guatelli (Οτσάνο Τάρο, Ιταλία)
«Με την πάροδο των ετών, το Μουσείο Ettore Guatelli ασχολήθηκε πολλάκις με την οικολογία, τα απόβλητα και τα απορρίμματα. Την άνοιξη του 2022 παρουσιάζουμε μια έκθεση με τίτλο «Απορρίμματα: άνθρωποι, αντικείμενα, τόποι», που βαδίζει στα χνάρια του Ettore, καθώς ασχολείται με θέματα που απασχολούσαν ιδιαίτερα και τον ίδιο, αλλά από μια σύγχρονη άποψη.»
Μουσείο Ευρωπαϊκών Πολιτισμών - Εθνικά Μουσεία του Βερολίνου (Γερμανία)
«Το 2019 παρουσιάσαμε ένα όραμα για τη συλλογή μας στο MEΚ, στο οποίο εντοπίσαμε, μεταξύ άλλων, ορισμένους τομείς ενδιαφέροντος τους οποίους θα χρησιμοποιήσουμε ως βάση για τη θεματική ανάπτυξη δραστηριοτήτων συλλογής και έκθεσης τα επόμενα έτη. Η βιωσιμότητα είναι ένας από αυτούς τους τομείς που εστιάσαμε, καθώς ανταποκρίνεται σε ένα μείζον σύγχρονο κοινωνικό ζήτημα που αποτυπώνει τις καθημερινές πρακτικές διατήρησης, απόρριψης, επισκευής, ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης αντικειμένων.»
Μουσείο Σύγχρονης Ιστορίας (Τσέλιε, Σλοβενία)
«Στο κοινωνικά δραστήριο και μελλοντοστραφές μουσείο μας διερευνούμε θέματα σχετικά με τις συνέπειες του τρόπου ζωής μας και προσπαθούμε να προωθήσουμε ή να διευκολύνουμε θετικές αλλαγές.»
Μουσείο της ζωής στη Βαλλονία - Περιφέρεια Λιέγης (Βέλγο)
«Η επόμενη έκθεση στο μουσείο μας θα ανοίξει το 2022 και θα είναι αφιερωμένη στα απορρίμματα, κυρίως στην περιοχή της Βαλλονίας, αλλά και στο Βέλγιο και την Ευρώπη. Για αυτό τον λόγο είμαστε ενθουσιασμένοι που θα συμμετάσχουμε σε αυτό το ευρωπαϊκό εγχείρημα και θα ανταλλάξουμε εμπειρίες με άλλα μουσεία, αρχής γενομένης από το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας.»
Εθνικό Μουσείο της αγροτικής ζωής στη Ρουμανία (Βουκουρέστι, Ρουμανία)
«Στο Εθνικό Μουσείο της αγροτικής ζωής στη Ρουμανία διοργανώνουμε εθνολογικές έρευνες και εκθέσεις σχετικά με πρόσφατα βασικά κοινωνικοπολιτιστικά ζητήματα, και ορισμένα από αυτά έχουν ως επίκεντρο την έρευνα που συνδέεται στενά με το θέμα των απορριμμάτων.»
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (Βιέννη, Αυστρία)
«Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας έχει ως στόχο να συμβάλει σημαντικά στη βιώσιμη ανάπτυξη στην Αυστρία, την Ευρώπη και τον κόσμο. Προσπαθούμε να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο μέσω της άριστης τομεακής, διεπιστημονικής και συμμετοχικής έρευνάς μας, ανοίγοντας τις συλλογές μας σε ένα ευρύτερο κοινό που χρησιμοποιεί ψηφιακή τεχνολογία, χρησιμοποιώντας καινοτόμες, χωρίς αποκλεισμούς και εμπνευσμένες προσεγγίσεις στη διδασκαλία της επιστήμης, και προσπαθώντας να γίνουμε ένα μουσείο με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα έως το 2030.»
Εθνικό Εθνογραφικό Μουσείο (Βαρσοβία, Πολωνία)
«Συμμετείχαμε στην πρωτοβουλία του Σπιτιού της Ευρωπαϊκής Ιστορίας καθώς διαπιστώσαμε ότι η εν λόγω σύμπραξη για την ιστορία των απορριμμάτων έχει κοινά σημεία με δικά μας πρότζεκτ και εκθέσεις. Η σύμπραξη αυτή προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία στην «πράσινη ομάδα» μας, η οποία επικεντρώνεται στη βιώσιμη ανάπτυξη, να ξεκινήσει έναν προβληματισμό σχετικά με το ζήτημα των απορριμμάτων και στο μουσείο μας, ως σύνολο, να αναδιαμορφώσει τις διάφορες συλλογές του. Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που θα έχουμε την ευκαιρία να μοιραστούμε την εμπειρία και τις γνώσεις μας με μουσεία σε όλη την Ευρώπη.»