Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΕΡΕΙΠΙΑ

Το δηλητηριώδες αέριο χρησιμοποιείται για πρώτη φορά με επιτυχία από τις γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις στο Υπρ του Βελγίου το 1915. Η ιδέα να χρησιμοποιηθεί το αέριο ως όπλο συλλαμβάνεται για να σπάσει το αδιέξοδο που είχε προκληθεί από τον πόλεμο των χαρακωμάτων. Χρησιμοποιούνται χλώριο, βρώμιο και αέριο μουστάρδας. Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των νεκρών δεν είναι πολύ μεγάλος αλλά οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους στρατιώτες είναι βαρύτατες. Η μάσκα αερίου απεικονίζει με τον πιο παραστατικό τρόπο την αποκτήνωση του ατόμου στον πόλεμο αυτόν.

Στις 28 Ιουνίου 1914, ο διάδοχος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος, και η σύζυγός του δολοφονούνται στο Σαράγεβο από τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ, έναν Σερβο της Βοσνίας που αγωνίζεται για τη δημιουργία ενός κράτους ανεξάρτητου από την Αυστρία. Το γεγονός αυτό αποσταθεροποιεί την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων και βυθίζει την ήπειρο σε πόλεμο.

Υπολογίζεται ότι 10 εκατομμύρια στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο· πολλών οι σοροί δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ. Αυτό οδήγησε στην ιδέα του «Άγνωστου Στρατιώτη» σε όλη την Ευρώπη, δίνοντας στους λαούς τη δυνατότητα να θυμούνται και να τιμούν σε νεκροταφεία και μνημεία όσους έχασαν τη ζωή τους στα πεδία των μαχών. Μετά τον πόλεμο, η σφαγή θεωρήθηκε παράλογη και η εμπιστοσύνη στις άρχουσες τάξεις διαβρώθηκε. Το τοπίο της Ευρώπης, σημαδεμένο από τον πόλεμο, αλλάζει για πάντα. Πεδία μάχης, πολεμικά απομεινάρια και τάφοι είναι σήμερα μάρτυρες αυτών των γεγονότων και διατηρούν τη μνήμη του παρελθόντος.

Η Ρωσική Επανάσταση του 1917 είναι κοσμοϊστορικό γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας. Ο Κομμουνισμός εμφανίζεται στην διεθνή σκηνή ως εναλλακτική λύση στις μοναρχίες, την κοινοβουλευτική δημοκρατία και τις οικονομίες της αγοράς. Η προσωπολατρία για τον Ιωσήφ Στάλιν αρχίζει αμέσως μετά την άνοδό του στην εξουσία στην Σοβιετική Ένωση στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και κορυφώνεται μετά τη Σοβιετική νίκη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα Συντάγματα πολλών χωρών σε ολόκληρη την Ευρώπη αναγνωρίζουν στους άνδρες — και σε πολλές περιπτώσεις στις γυναίκες — δικαίωμα ψήφου. Η κρατική εξουσία περιορίζεται, γεγονός που αποτελεί πραγματική πρόοδο για τη δημοκρατία.

Κατά τη διάρκεια της συνόδου της Κοινωνίας των Εθνών στις 7 Σεπτεμβρίου 1929, ο Γάλλος υπουργός Aristide Briand απευθύνει έκκληση προς τις ευρωπαϊκές χώρες να καταδικάσουν ομόφωνα τον πόλεμο και να εφαρμόσουν πολιτική αφοπλισμού. Είναι η πρώτη φορά που ευρωπαϊκό κράτος λαμβάνει την πρωτοβουλία να προτείνει κοινή ευρωπαϊκή δράση.

Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος αρχίζει το 1936 και τελειώνει το 1939 με την επικράτηση της δικτατορίας του Φράνκο. Το πραξικόπημά του εναντίον της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας είναι ενδεικτικό της χαρακτηριστικής για την εποχή αντιπαράθεσης μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, δικτατορίας και δημοκρατίας.

Ο βομβαρδισμός της βασκικής πόλης Γκερνίκα στις 26 Απριλίου 1937 από γερμανικά και ιταλικά αεροσκάφη αποτελεί ένα από τα φρικτότερα γεγονότα του Ισπανικού Εμφυλίου.

Το ναζιστικό καθεστώς ασκεί βάναυση καταστολή εις βάρος των αντιπάλων του και κλείνει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όλους όσους θεωρεί ότι απειλούν την ασφάλειά του λόγω των πολιτικών πεποιθήσεων, της απείθειας ή της αντίστασης τους.

Οι φιλοδοξίες της Γερμανίας για επέκταση των εδαφών της και κυριαρχία στην Ευρώπη βυθίζουν την ήπειρο στον πόλεμο την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Μια εβδομάδα νωρίτερα, ο Χίτλερ και ο Στάλιν έχουν καταλήξει σε συμφωνία μη επίθεσης, καθώς και σε μυστικό πρωτόκολλο που διαιρούσε την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη σε ναζιστικές και σοβιετικές σφαίρες επιρροής.

Καθώς οι λαοί αγανακτούν και αηδιάζουν από την ναζιστική τυραννία και θηριωδία, αναπτύσσεται στις υπό κατοχή χώρες η αντίσταση. Δεν έχει την ίδια μορφή σε όλα τα μέρη· αλλού – στην Ελλάδα, την Πολωνία, την Γιουγκοσλαβία και την Σοβιετική Ένωση – φτάνει μέχρι ευρείας κλίμακας στρατιωτικές συγκρούσεις, αλλού πάλι εκφράζεται ως πολιτική αντίσταση.

Οι Εβραίοι σε σχεδόν όλες τις κατεχόμενες χώρες υποχρεώνονται να φέρουν το κίτρινο άστρο του Δαβίδ. Στόχος είναι ο εξευτελισμός και η περιθωριοποίησή τους. Ο υποχρεωτικός εκτοπισμός των Εβραίων στα γκέτο αποτελεί σημαντικό πρώτο βήμα για την οργάνωση του Ολοκαυτώματος, της Shoah.

Εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι πεθαίνουν κατά τη διάρκεια πολιορκιών εξαιτίας της πείνας και των ασθενειών που προκαλεί η πείνα.

Η αναγκαστική εσωτερική μετανάστευση στη Σοβιετική Ένωση υπό το καθεστώς του Στάλιν, κατά τη διάρκεια του πολέμου αλλά και μετά την λήξη του, αφορά εκατομμύρια ανθρώπους. Το γράμμα αυτό, γραμμένο επάνω σε φλούδα σημύδας από έναν εκτοπισμένο δικηγόρο που αρρώστησε ενώ δούλευε στο γκουλάγκ, μιλά για την ελπίδα του να ξαναδεί την οικογένειά του. Δεν τους ξαναείδε ποτέ.

Οι πιθανότητες επιβίωσης ενός αιχμαλώτου πολέμου εξαρτώνται τόσο από το ποια παράταξη τον αιχμαλωτίζει, όσο και από το χρονικό σημείο του πολέμου κατά το οποίο αιχμαλωτίζεται. Ο αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός κατορθώνει να ετοιμάσει και να αποστείλει περισσότερα από 27 εκατομμύρια δέματα προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες των κρατουμένων να επιστρέψουν σώοι στη πατρίδα τους.