Γράφοντας την ιστορία, καταγράφοντας την πανδημία
Συγκεντρώνοντας στοιχεία για τον κορονοϊό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο
Στις αρχές του 2020, το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας ξεκίνησε ένα πρόγραμμα συλλογής στοιχείων για τη ζωή στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, εστιάζοντας σε εκδηλώσεις αλληλεγγύης, ελπίδας και πνεύματος κοινότητας. Οι παρακάτω προθήκες περιέχουν διάφορα αντικείμενα που καταγράφηκαν και δωρήθηκαν στην συλλογή μας.
Ορισμένα από αυτά έχουν εκτεθεί στην Αίθουσα των Μύθων του Μουσείου το διάστημα Ιουνίου-Δεκεμβρίου 2020.
Πανό με ουράνιο τόξο και την επιγραφή «Όλα θα πάνε καλά»
Στην Ιταλία, ο κόσμος ξεκίνησε να φτιάχνει πανό με ουράνια τόξα και αυτό το αισιόδοξο μήνυμα: ´Andrà tutto bene´ («Όλα θα πάνε καλά»). Τα κρεμούν στα παράθυρα και στα μπαλκόνια τους και στέλνουν μήνυμα συλλογικής αισιοδοξίας σε μια δύσκολη περίσταση. Είναι κάτι αντίστοιχο της καντονέζικης έκφρασης “jiayou”, που σημαίνει “μην τα παρατάς” και την οποία μπορούσε κανείς να δει στην Κίνα όπου πρωτοεμφανίστηκε ο ιός.
Τα πανό με τα ουράνια τόξα απλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και οι λέξεις που έχουν πάνω τους σχηματίζουν ένα από τα πιο γνωστά μηνύματα σχετικά με την πανδημία του κορονοϊού.
Πανό με την επιγραφή “Andrà tutto bene” («Όλα θα πάνε καλά»), φτιαγμένο από οικογένεια στο Eboli της Νότιας Ιταλίας, 11 Μαρτίου 2020.
Πανό με ουράνιο τόξο και τον στίχο “I see your true colours shining through” («Βλέπω τον αληθινό σου εαυτό να αστράφτει») που έφτιαξε η Smaranda (9 χρονών) και κρέμασε στο παράθυρο του σπιτιού της στο Bournemouth του Ηνωμένου Βασιλείου, 3 Απριλίου 2020 © Ana-Maria Rampelt
Πανό με την επιγραφή “Tout ira bien” («Όλα θα πάνε καλά»), αναρτημένο στον περίβολο του Σχολείου αριθ. 16 στο Schaerbeek των Βρυξελλών, Βέλγιο, Μάρτιος-Μάιος 2020.
Το Κέντρο Έρευνας και Κατάρτισης του Centrul Universitar Nord πραγματοποίησε έρανο για να συνδράμει το νομαρχιακό νοσοκομείο στη Baia Mare της Ρουμανίας. Εθελοντές συγκέντρωσαν χρήματα για να κατασκευαστούν 310 μάσκες προστασίας, διακοσμημένες με το αυτοκόλλητο αυτό, και για να αποκτηθούν δύο αναπνευστήρες.
Πανό με ουράνιο τόξο από σπίτι ουγγροϊταλικής οικογένειας στις Βρυξέλλες, Φεβρουάριος-Ιούνιος 2020.
Τα σύνορα της πανδημίας
Λόγω του περιορισμού κυκλοφορίας των πολιτών, η ελεύθερη κυκλοφορία δέχτηκε έντονο πλήγμα. Τα ξεχασμένα σύνορα υψώθηκαν ξανά και πολλοί Ευρωπαίοι βρέθηκαν μακριά από τις οικογένειές τους. Οι κάτοικοι των συνοριακών πόλεων αντέδρασαν με δημιουργικότητα, έργα τέχνης και σιωπηλές διαμαρτυρίες κατά του συγκεκριμένου περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας.
Στα μέσα Μαρτίου του 2020 ένας μεταλλικός φράχτης υψώθηκε και χώρισε στα δύο τον ανοιχτό χώρο πρασίνου που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης που μοιράζονται η γερμανική πόλη Konstanz και η ελβετική πόλη Kreuzlingen. Μια σιωπηρή διαμαρτυρία εναντίον του κλεισίματος των συνόρων ακολούθησε πολύ σύντομα. Οι διοργανωτές ζήτησαν από όλους τους ενδιαφερόμενους ή όσους επιθυμούσαν να συμμετάσχουν για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους να σκεφτούν κάτι που θα μπορούσαν να φέρουν στον φράχτη: μια φωτογραφία, ένα γράμμα, μια κλειδαριά ή οποιοδήποτε άλλο δημιουργικό αντικείμενο. Η πρόσκληση έλεγε «Φέρτε μόνο θετικά. Όχι προκλήσεις, όχι απορρίμματα».
Πανό στα πολωνικά σύνορα, “Stýská se mi po tobě Čechu” («Μου λείπεις Τσέχε»)
Στις 20 Μαρτίου 2020 μια αυθόρμητη δράση σημειώθηκε στα σύνορα μεταξύ Πολωνίας και Τσεχίας. Στο πέρασμα ανάμεσα στις πόλεις Cieszyn και Český Těšín, οι οποίες συνήθως συνδέονται με γέφυρες πάνω από τον ποταμό Olza, επιβλήθηκαν συνοριακοί έλεγχοι. Σε απάντηση, ορισμένοι Πολωνοί και Τσέχοι περίοικοι έφτιαξαν πανό και από τις δύο όχθες του ποταμού με μηνύματα για το πόσο έχουν επιθυμήσει οι μεν τους δε.
Τα θεμελιώδη δικαιώματα τον καιρό του περιορισμού της κυκλοφορίας
Η πανευρωπαϊκή απαγόρευση κυκλοφορίας υπήρξε μερικές φορές συνώνυμη με περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι άνθρωποι βεβαίως βρήκαν τρόπους να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί.
Τον Απρίλιο του 2020 επρόκειτο να ψηφιστεί ένας νόμος στην Πολωνία που θα έκανε παράνομες τις αμβλώσεις και τη σεξουαλική αγωγή. Οι μαύρες ομπρέλες που είχαν γίνει σύμβολο της μάχης για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών στην Πολωνία δεν μπορούσαν πλέον να χρησιμοποιηθούν σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Αντί γι' αυτό λοιπόν, οι διαδηλωτές στήνονταν στην ουρά για το σουπερμάρκετ — τον μοναδικό δημόσιο χώρο στον οποίο μπορούσαν ακόμη να συγκεντρώνονται πολλοί άνθρωποι ταυτόχρονα — κρατώντας ομπρέλες. Άλλοι διαδηλωτές κρέμασαν μαύρες ομπρέλες και αφίσες από τα μπαλκόνια και τα παράθυρά τους. Η ψήφιση του νόμου κατά των αμβλώσεων τελικά αναβλήθηκε.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Χτυπημένη κατσαρόλα που χρησιμοποιήθηκε στις διαμαρτυρίες κατά των μέτρων περιορισμού στη Μαδρίτη, Ισπανία, Μάιος 2020.
Δημιουργικές απαντήσεις
Η τέχνη, και αυτή που δημιουργούμε, και αυτή που απολαμβάνουμε, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο πως βιώσαμε τον περιορισμό της κυκλοφορίας. Παιδιά και ενήλικες εξέφρασαν ευρεία γκάμα συναισθημάτων με ζωγραφιές, ποιήματα ή μουσική. Με σχολικές και άλλες εργασίες εκπαιδευτικού χαρακτήρα κατέγραψαν την καθημερινή τους ζωή. Άλλα καλλιτεχνήματα πάλι δημιουργήθηκαν για να στηρίξουν φίλους ή συγγενείς.
Συλλογή σκίτσων, «Σύντομη αναπαράσταση όρων ευρείας χρήσης τον καιρό της πανδημίας», Carmela del Casar Ximénez, Μάρτιος-Μάιος 2020, Μαδρίτη, Ισπανία.
“Από τις συχνότερες παρενέργειες της νόσου της Covid-19 μπορεί να είναι το λαχάνιασμα και οι δυσκολίες στην αναπνοή αλλά η νόσος προκάλεσε ασφυξία σε πολλές άλλες πτυχές της ζωής... πολλά συνταγματικώς κατοχυρωμένα ανθρώπινα δικαιώματα καταργήθηκαν σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού και αυτό προκάλεσε κοινωνική ασφυξία σε χιλιάδες πολίτες.” Anna Vasof
Κορονοϊέ, κορονοϊέ, βάζουμε όλοι απολυμαντικό,
Αυτό ήταν πρόβλημα κινεζικό.
Κορονοϊέ, κορονοϊέ, οι προσευχές αυξήθηκαν προς τον Θεό
όλοι κλεισμένοι μέσα, μαζί κι εγώ.
Κορονοϊέ, κορονοϊέ, αντίπαλο σου έχεις τον γιατρό,
καλά που υπάρχει, κι αυτός και το άλλο προσωπικό,
πολύτιμοι όλοι - σαν τον χρυσό!
Κορονοϊέ, κορονοϊέ, τα χέρια πλένουμε όλη την ώρα,
μέχρι να έρθει σύντομα της αγκαλιάς η ώρα.
Ο κορονοϊός φοράει κορόνα για ευνόητους λόγους.
Η Sara Roloff, Ελβετίδα που ζει στο Λονδίνο, αφηγήθηκε την ιστορία της μάχης της με τον κορονοϊό με τη μορφή ημερολογίου. Ο Leon (9 χρονών) και ο Felix (6 χρονών), γιοί της Βελγίδας φίλης της Sara, έκαναν αυτήν τη ζωγραφιά για να την ενθαρρύνουν να συνεχίσει τη μάχη. Η ζωγραφιά και η αφήγηση της Sara μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εξηγηθεί ο ιός στα παιδιά και σε άλλους ανθρώπους που θα ήθελαν να συμπαρασταθούν σε κάποιον στην ίδια κατάσταση καθησυχάζοντάς τον.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Υγειονομικό προσωπικό: οι νέοι ήρωες
Από την πρώτη στιγμή της πανδημίας της COVID-19 βρίσκεται το υγειονομικό προσωπικό στην πρώτη γραμμή. Στα νοσοκομεία και γενικότερα στον τομέα της περίθαλψης, πολλοί εργαζόμενοι πλήρωσαν με τη ζωή τους το επάγγελμα που επέλεξαν, συχνά λόγω ανεπαρκούς προστατευτικού εξοπλισμού. Νοσοκόμοι και γιατροί εμφανίζονται κυριολεκτικά ως οι νέοι υπερήρωες των δύσκολων καιρών μας.
Μια διαφημιστική εταιρεία στη Ρουμανία είχε την ιδέα να τους αναπαραστήσει ως αγίους και θεούς, αντλώντας έμπνευση από διάφορες θρησκευτικές εικονογραφίες (και προκαλώντας την οργή ορισμένων θρησκευτικών ηγετών).
Ακόμη και ως ήρωες ή άγιοι όμως, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας ήρθαν αντιμέτωποι με εκδηλώσεις φόβου και δυσπιστίας. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ήρθαν στη δημοσιότητα διακρίσεις ή επιθετικές συμπεριφορές εναντίον μελών του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, λόγου χάρη από γείτονες που φοβούνταν ότι θα μολυνθούν. Ευτυχώς, οι πράξεις αυτές αντισταθμίζονταν συχνά από εκδηλώσεις υποστήριξης και αλληλεγγύης.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Ακόμη και ως ήρωες ή άγιοι όμως, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας ήρθαν αντιμέτωποι με εκδηλώσεις φόβου και δυσπιστίας. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ήρθαν στη δημοσιότητα διακρίσεις ή επιθετικές συμπεριφορές εναντίον μελών του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, λόγου χάρη από γείτονες που φοβούνταν ότι θα μολυνθούν. Ευτυχώς, οι πράξεις αυτές αντισταθμίζονταν συχνά από εκδηλώσεις υποστήριξης και αλληλεγγύης.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Αν και ευγνώμονες σε γενικές γραμμές για τις διάφορες πράξεις υποστήριξης του κόσμου προς το πρόσωπό τους, τα μέλη του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού διαμαρτυρήθηκαν επίσης σε μαζική κλίμακα, σε ολόκληρη την ήπειρο, κατά της έλλειψης προστασίας που τους καθιστούσε ιδιαίτερα ευάλωτους στον ιό.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Αλληλεγγύη στην πράξη
Το ξέσπασμα της πανδημίας της COVID-19 θα μείνει στη μνήμη μας για τα ανεπαρκή αποθέματα προστατευτικού εξοπλισμού, όχι μόνο για τους απλούς πολίτες αλλά και για τους επαγγελματίες στον τομέα της υγείας. Η έλλειψη μασκών, στολών και άλλου προστατευτικού εξοπλισμού προκάλεσε δραματικές καταστάσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σε ολόκληρη την ήπειρο, αυτές οι περιστάσεις έκτακτης ανάγκης λειτούργησαν ως κίνητρο για να πάρουν οι πολίτες τα πράγματα στα χέρια τους και να βοηθήσουν αυτοβούλως προκειμένου να βρεθούν λύσεις το συντομότερο δυνατόν.
Σε ολόκληρη την ήπειρο, οι δραματικές ελλείψεις προστατευτικού υλικού κινητοποίησαν τους πολίτες. Όταν οι ιατρικές προμήθειες σπανίζουν, από τον εξοπλισμό προστασίας έως τους αναπνευστήρες που σώζουν ζωές, οι κάτοχοι τρισδιάστατων εκτυπωτών προσφέρονται να δημιουργήσουν ταχύτερα και φτηνότερα νέες εκδοχές που ήδη σώζουν ζωές. Ανακαλύψτε ορισμένα δείγματα αλληλεγγύης, πνεύματος κοινότητας και δημιουργικότητας στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η πανδημία.
Όταν σπάνιζαν τα ιατρικά εφόδια, οι ιδιοκτήτες τρισδιάστατων εκτυπωτών σε όλη την Ευρώπη άρχισαν να παράγουν φθηνότερες εκδοχές, οι οποίες στη συνέχεια και χωρίς χρονοτριβή παραδόθηκαν σε επαγγελματίες του τομέα της υγείας.
Το βουλγαρικό σχεδιαστικό γραφείο Love 2 Design προσχώρησε στην πρωτοβουλία #ЗАДОБРОТО´ (#THEGOOD). Στην περίπτωση αυτή, πολλοί άνθρωποι πρόθυμοι να βοηθήσουν με εκτυπωτές 3D παρήγαγαν προστατευτικές ασπίδες προσώπου για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό της πρώτης γραμμής.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας και άλλοι επαγγελματίες, όπως είναι οι φροντιστές σε οίκους ευγηρίας, αντιμετώπισαν έλλειψη προστατευτικών ποδιών. Άνθρωποι με τις απαραίτητες δεξιότητες προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε πολλές περιπτώσεις κατόρθωσαν να ετοιμάσουν τεράστιες ποσότητες παρόμοιου ιματισμού.
Στη Μαδρίτη, μια ομάδα εθελοντών αυτοοργανώθηκε και ξεκίνησε να ράβει ποδιές προστασίας. Πολλοί άνθρωποι, συχνά ηλικιωμένοι, που είχαν ραπτομηχανή στο σπίτι, βοήθησαν επίσης. Συντόνισαν την παραγωγή και διένειμαν τις ποδιές, με μια καρδιά για λογότυπο, σε νοσοκομεία, αστυνομικά τμήματα, πυροσβέστες ή σε στελέχη της δημόσιας διοίκησης.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας και άλλοι επαγγελματίες, όπως είναι οι φροντιστές σε οίκους ευγηρίας, αντιμετώπισαν έλλειψη προστατευτικών ποδιών. Άνθρωποι με τις απαραίτητες δεξιότητες προσφέρθηκαν να βοηθήσουν και σε πολλές περιπτώσεις κατόρθωσαν να ετοιμάσουν τεράστιες ποσότητες παρόμοιου ιματισμού.
Στη Μαδρίτη, μια ομάδα εθελοντών αυτοοργανώθηκε και ξεκίνησε να ράβει ποδιές προστασίας. Πολλοί άνθρωποι, συχνά ηλικιωμένοι, που είχαν ραπτομηχανή στο σπίτι, βοήθησαν επίσης. Συντόνισαν την παραγωγή και διένειμαν τις ποδιές, με μια καρδιά για λογότυπο, σε νοσοκομεία, αστυνομικά τμήματα, πυροσβέστες ή σε στελέχη της δημόσιας διοίκησης.
Δωρήθηκε στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Οι ιατρικές χειρουργικές μάσκες σπάνιζαν παντού, αν και ήταν απαραίτητες στους επαγγελματίες που περιέθαλπαν ασθενείς COVID-19 στα νοσοκομεία. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, πολλοί άνθρωποι ανέλαβαν πρωτοβουλία αυθόρμητα και με πνεύμα αλληλεγγύης και άρχισαν να ράβουν χειροποίητες υφασμάτινες μάσκες προσώπου για προσωπική χρήση αλλά και για άλλους, παρά τις διιστάμενες επιστημονικές απόψεις ως προς την αξία τους. Ερασιτέχνες εφευρέτες ανέπτυξαν ειδικά φίλτρα και συνέβαλαν στη βελτίωση της χρηστικότητας παρόμοιων μασκών προσώπου.
Θα δωρηθεί στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες.
Pandemic Soundscapes
How did Europe sound during the coronavirus pandemic? What connects the lockdown experience across the continent? This sound composition created by Mara Maracinescu features 21 distinct recordings from 17 European countries, made between March and May 2020 during the first European COVID-19 lockdown.
The main purpose of the research and resulting composition was to trace the impact of the lockdown on European soundscapes: new rituals or types of gathering that appeared; changes in the ambient soundscape, due to lower traffic, or the amplified presence of the State’s voice, for example through loudspeakers.
"Pandemic Soundscapes"
Sounds across Europe during the coronavirus pandemic